Bijlage 1
Verzuim- en arbeidsongeschikt-heidsregelingen in Nederland
In Nederland ontvangen werknemers inkomensbescherming als zij vanwege medische beperkingen géén of minder arbeid kunnen verrichten. In Nederland bestaat dit al ruim 100 jaar.7
Als een werknemer vanwege medische beperkingen niet in staat is om te werken, dan moeten de werknemer én de werkgever er tijdens 104 weken alles aan doen om (meer) werken mogelijk te maken. Die 104 weken, is de WIA-wachttijd. Tijdens de WIA-wachttijd geldt voor de werkgever een loondoorbetalingsplicht. Daarnaast stelt de Wet verbetering poortwachter eisen aan de begeleiding bij het ziekteverzuim. En een werkgever moet aan veel (administratieve) plichten voldoen.
Gaat een werknemer uit dienst? Dan heeft de ex-werknemer recht op een Ziektewetuitkering. De ex-werknemer ontvangt deze Ziektewetuitkering voor de overgebleven periode van die 104 weken WIA-wachttijd. De Ziektewetuitkering wordt toegerekend aan de ex-werkgever.8
Lukt het niet om het werk binnen of buiten het bedrijf binnen 104 weken weer volledig te hervatten? Dan beoordeelt UWV de mate van arbeidsongeschiktheid. Met een keuring bepaalt UWV vanuit de medische beperkingen hoeveel inkomensverlies er is. Dit inkomensverlies drukt UWV uit in een arbeidsongeschiktheidspercentage. UWV beoordeelt ook de kans op herstel. Zijn er tussen het keuringsmoment en de komende vijf jaren geen kansen op herstel? Dan geldt dat een werknemer duurzaam arbeidsongeschikt is.
De Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen (WIA) kent vier categorieën:
- Een werknemer is 80-100% arbeidsongeschikt én heeft geen herstelmogelijkheden. Deze werknemer krijgt een uitkering volgens de Inkomensvoorziening Volledig Arbeidsongeschikten (IVA).
- Een werknemer is 80-100% arbeidsongeschikt, maar niet duurzaam. Deze werknemer krijgt een uitkering volgens de Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten (WGA). Deze WGA-uitkering wordt maximaal tien jaar toegerekend aan de (ex-)werkgever.9
- Een werknemer is 35-80% arbeidsongeschikt. Deze werknemer krijgt een WGA-uitkering die maximaal tien jaar toegerekend wordt aan de (ex-)werkgever.9
- Als een werknemer minder dan 35% arbeidsongeschikt is, ontvangt deze werknemer geen uitkering.10
De financiële verantwoordelijkheid voor (ex-)werkgevers is dus 104 weken. Als de (ex-)werknemer een WGA-uitkering krijgt, dan draagt de (ex-)werkgever ook nog maximaal tien jaar de lasten van de WGA-uitkering.
"Nederland is ziek"
In 1990 zei de toenmalig Minister President Lubbers: “Nederland is ziek!” Het aantal werknemers die gebruik maakten van de toen geldende Wet op de Arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO) ging hard omhoog. Als de overheid niet zou ingrijpen zou Nederland één miljoen arbeidsongeschikten krijgen. Deze uitspraak leidde tot de privatisering van de arbeidsongeschiktheidsregelingen. Wet- en regelgeving volgden elkaar in rap tempo op. De verantwoordelijkheid voor de re-integratie van zieke werknemers werd bij werknemer en werkgever gelegd. De financiële verantwoordelijkheid bij de werkgever. In 2002 zijn we heel dicht in de buurt van één miljoen arbeidsongeschikten gekomen.
Aantal arbeidsongeschikten
Grafiek 28: Aantal arbeidsongeschikten (WAO/WIA/WAZ/Wajong) 1998-2004 en 2021
Bron: UWV, 2022, januarinota, Amsterdam & UWV, 2011, Statistische tijdreeksen, Amsterdam
De samenstelling van de verzekerde werknemers ziet er in 2021 heel anders uit dan die in de periode 1998 tot en met 2004. Tot 2004 was de WAO-wachttijd 52 weken. Vanaf 2004 werd de WIA-wachttijd 104 weken. Een ander groot verschil tussen de WIA en de WAO is de drempel om aanspraak te maken op een uitkering. Bij de WAO had je bij 15% loonverlies al recht op een (lage) WAO-uitkering. Bij de WIA is deze grens 35%. Het is dus een stuk ‘moeilijker’ om een WIA-uitkering te krijgen dan een WAO-uitkering. Dit verklaart voor een deel dat het aantal arbeidsongeschiktheidsuitkeringen is afgenomen.
7. 1901 Ongevallenwet
8. Afhankelijk van de omvang van de ex-werkgever wordt dit volledig, gedeeltelijk of met een sectorpremie toegerekend. Ook bestaat de mogelijkheid om voor de Ziektewet eigenrisicodrager te worden en dan betaalt de werkgever de Ziektewetuitkeringen altijd zelf
9. Zie voetnoot 8, dit geldt ook voor de WGA
10. Zie voetnoot 9
Deel dit artikel
