In het eerste kwartaal van 2022 bereikte Nederland volgens UWV de meest krappe arbeidsmarkt sinds 2003. De krapte is inmiddels merkbaar in alle arbeidsmarktregio’s en zo goed als alle beroepsgroepen¹.  De krappe arbeidsmarkt vraagt om zo veel mogelijk werkenden. Tegelijkertijd zien we dat het aantal personen dat langdurig arbeidsongeschikt is al jarenlang stijgt. Deze personen zijn gedeeltelijk niet meer aan het werk. Hoe kunnen werkgevers deze personen aan werk helpen?

Om deze vraag te beantwoorden richten we ons eerst op de groepen arbeidsongeschikten. We kijken naar de personen die een uitkering van de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) of een uitkering van de Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO)² krijgen.

Tot 2019 is het aantal gedeeltelijk arbeidsgeschikten dat werkte gestegen. Dat blijkt uit cijfers van UWV. In 2020 zien we hierin een kleine daling. Een mogelijke reden hiervoor is het coronavirus. In sommige sectoren was minder betaald werk beschikbaar, doordat bijvoorbeeld winkels of horecagelegenheden gesloten waren.

Daarnaast valt op dat werkgevers die eigenrisicodrager zijn voor de wet Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten (WGA), een hoger aandeel werkenden bereiken dan werkgevers die de re-integratie overlaten aan UWV. We realiseren ons wel dat UWV ongeveer vijf keer zoveel gedeeltelijk arbeidsgeschikten begeleidt dan alle eigenrisicodragers bij elkaar.

Ook deed UWV onderzoek naar verschillende groepen werknemers met arbeidsvermogen³.  Hier zien we hetzelfde patroon. In onderstaande tabel kijken we naar de groep ‘Personen met een WGA-beoordeling 35-80%’ en de groep ‘Personen die minder dan 35% arbeidsongeschikt zijn’.

De arbeidsparticipatie⁴ van de groep personen met een WGA-beoordeling 35-80% steeg van 42,5% in 2014 naar 47,2% in 2019. Dit is een stijging van 11%. De groep die minder dan 35% arbeidsongeschikt is, had in 2014 nog een arbeidsparticipatie van 40,8%. Dit steeg naar 50,2% in 2019. Een stijging van maar liefst 23%. Helaas zien we de arbeidsparticipatie van beide groepen in 2020 dalen naar 46,3% en 48,5%. In vergelijking met 2019 is dit een daling van 2% en 3,4%.

Dit betekent dus dat de personen met een gedeeltelijke WGA-uitkering steeds meer betaald werk hebben tot 2020. Dat geldt ook voor personen die minder dan 35% arbeidsongeschikt zijn. In 2020 zijn er helaas minder personen met een gedeeltelijke WGA-uitkering aan het werk. Datzelfde geldt ook voor personen die minder dan 35% arbeidsongeschikt zijn. Het coronavirus was een oorzaak. Er was minder betaald werk beschikbaar in sommige sectoren door overheidsmaatregelen.

Binnen de WIA kennen we twee groepen werknemers. UWV noemt deze groepen ‘voormalig werknemers’ en de ‘voormalig vangnetters’. Met de voormalige werknemers bedoelt UWV werknemers die 104 weken ziek waren bij hun werkgever. De voormalig vangnetters zijn personen die 104 weken ziek waren zonder dat ze een werkgever hadden óf personen die 104 weken ziek waren met een WW-uitkering of andere vangnetsituatie⁵. 

Hieronder zien we de arbeidsparticipatie met als verschil de herkomstgroep. Opvallend is dat van de personen die minder dan 35% arbeidsongeschikt zijn, 65% werkt als ze een werkgever hadden tijdens ziekte. Heeft de persoon geen werkgever, dan werkt nog maar 28%. Het hebben van een werkgever vergroot de kans op het behouden van werk bij arbeidsongeschiktheid.

Een deel van de spanning op de arbeidsmarkt kan opgelost worden door het inzetten van gedeeltelijk arbeidsgeschikten. Uit bovenstaande cijfers blijkt volgens ons dat er meer personen zijn die kunnen werken.

Jasper Broers, WIA-expert bij Nationale-Nederlanden

Werkgevers ervaren een drempel voor het aanbieden van werk aan iemand die gedeeltelijk arbeidsgeschikt is. De reden daarvoor? Werkgevers verwachten een groter verzuimrisico en vragen zich af of de functie passend is. De sociale wetgeving biedt ondersteuning om toch ruimte binnen organisaties te maken voor werknemers die gedeeltelijk arbeidsgeschikt zijn. Hieronder vier belangrijke inzichten waar werkgevers mee aan de slag kunnen:

1. Job-carving

Job-carving betekent het samenvoegen van werkzaamheden vanuit verschillende functies in een maatwerkfunctie. Door dit te doen kan je een functie creëren die aansluit bij de medische beperkingen van iemand die gedeeltelijk arbeidsgeschikt is. UWV biedt hiervoor ondersteuning en advies om passende functies te creëren. Een werkgever kan ook zelf een arbeidsdeskundige om advies vragen om een passende functie samen te stellen.

2. Proefplaatsing

De wetgeving biedt werkgevers proefplaatsingen aan onder afgesproken voorwaarden. Met een proefplaatsing kun je tijdens een periode kijken of de functie in de praktijk passend is voor de gedeeltelijk arbeidsgeschikte. De werknemer kan ervaren hoe de functie aanvoelt terwijl de uitkering doorloopt. De werkgever beoordeelt of de proefplaatsing omgezet kan worden naar betaald werk.

3. Ondersteunende middelen

Is het mogelijk om een functie passend te maken met ondersteunende middelen zoals een aangepast bureau of een goede stoel? Dan kan de werkgever een gedeeltelijke vergoeding krijgen van UWV en/of van een verzekeraar.

4. No-riskpolis

De no-riskpolis geldt voor een werknemer die een arbeidsongeschiktheidsverleden heeft en beschermt de werkgever tegen een nieuwe periode van loondoorbetalingsplicht bij ziekte en/of mogelijke nieuwe arbeidsongeschiktheid. Uit onderzoek blijkt dat weinig werkgevers de no-riskpolis gebruiken⁶. Dit komt onder meer door de onbekendheid van de no-riskpolis. Daarnaast doen niet alle werkgevers bij kort verzuim van een werknemer een beroep op de no-riskpolis. In de laatste situatie geldt vaak dat het administratief meer kost, dan dat het iets oplevert.

Jasper Broers, WIA-expert bij Nationale-Nederlanden

Deel dit artikel