Neemt de WIA-instroom af of juist toe? Zijn er verschillen tussen de categorieën werknemers? En slaagt UWV erin de aanvragen voor keuringen bij te benen? Dat, en nog veel meer, is te lezen in het UWV-jaarverslag.

Jasper Broers, WIA-expert bij Nationale-Nederlanden, bekijkt het verslag daarom altijd met bijzonder veel interesse. “De Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) is één van de belangrijkste schakels van ons sociale vangnet. Het UWV-jaarverslag biedt een schat aan informatie over de praktijk daarvan. Zeker als je de ontwikkelingen over meerdere jaren volgt.”

Uit de cijfers komen maatschappelijke trends naar voren die ons allemaal aan het denken moeten zetten, vindt Jasper. De belangrijkste daarvan hangt samen met leeftijd. “Bij de 42e weekmeldingen – werknemers die al 42 weken of langer niet werken – zien we een sterke toename van het aantal jonge mensen. In de categorieën tot 25 en tot 35 jaar is de stijging respectievelijk 60% en 30%. Dit zijn de werknemers van de toekomst.”

In absolute termen vallen de aantallen jonge werknemers in de WIA mee. Maar over de stijging van de 42^e weekmeldingen onder jongeren maakt de WIA-expert van Nationale-Nederlanden zich grote zorgen. “We kunnen het ons als samenleving niet veroorloven deze jonge mensen langdurig aan de kant te laten staan. Met het oog op de vergrijzing en de krapte op de arbeidsmarkt hebben we ze hard nodig.”

Hoe komt het dat steeds meer jonge werknemers uitvallen? Jasper heeft het vermoeden dat vooral de ervaren druk hiervoor verantwoordelijk is. “Veel jonge mensen willen carrière maken, een gezin, een intensief sociaal leven, sporten én tijd voor zichzelf. Dan kun je tegen grenzen aanlopen.” Er is meer onderzoek nodig naar deze leeftijdsgroepen. “Wat zijn precies de oorzaken van het verzuim? Wat kunnen we doen om te voorkomen dat deze jonge mensen uitvallen? En als ze uitvallen: hoe kunnen we ze dan het beste vitaal en fit weer aan het werk krijgen?”

In 2022 is het aantal WIA-aanvragen in vergelijking met het jaar daarvoor met 6,5% afgenomen. “Dat is positief”, constateert Jasper. “Maar daar houdt het goede nieuws wel mee op. Want UWV heeft helaas 5% minder keuringen gedaan dan in 2021. Zo duurt het lang voordat UWV haar werkvoorraad op orde heeft.”

Zekerheid bieden aan werknemers die al langere tijd thuiszitten: dat is in veel gevallen nog lastig voor UWV. “Maar liefst de helft van de WGA-toekenningen in 2022 is nu een voorschot”, zegt Jasper. “Dat komt omdat UWV niet genoeg capaciteit heeft om alle werknemers na 104 weken te keuren. Met als gevolg dat veel mensen, zowel werknemers als werkgevers, te lang in onzekerheid blijven.”

Click to edit...

Aan inzet ontbreekt het niet, ziet Jasper. “UWV doet z'n best om efficiënter te werken door het proces te optimaliseren en taken te delegeren. Zo doet de verpleegkundige steeds vaker het voorbereidend werk voor de verzekeringsarts. Er zijn ook nieuwe verzekeringsartsen aangenomen, maar de meesten daarvan zijn nog in opleiding. Als Nationale-Nederlanden juichen wij deze maatregelen toe. Maar we zien ook graag dat UWV meer de samenwerking met de bedrijfsarts van de arbodienst zoekt. Want die bedrijfsarts kent de situatie van de werknemer al geruime tijd (104 weken).”

Wie op het einde van de WIA-wachttijd 60 jaar of ouder is, hoeft niet meer langs de verzekeringsarts. De arbeidsdeskundige stelt het arbeidsvermogen en de uitkering vast. Hiermee bespaart UWV inzet van zijn verzekeringsartsen. Deze verkorte WIA-beoordeling voorziet in een behoefte, stelt Jasper. “75% van de werknemers die hiervoor in aanmerking komt, wil een verkorte beoordeling. Begrijpelijk, want zo heb je eerder duidelijkheid.” Maar er zitten ook nadelen aan. Want in de praktijk neemt de WIA-instroom toe. “Daar zijn ook 60-plussers bij die nog wel gedeeltelijk kunnen en willen werken. En dat gebeurt nu niet. Dat is jammer. Want deze groep kunnen we in de huidige arbeidsmarkt goed gebruiken.”

Bovendien levert de verkorte WIA-beoordeling in het laatste kwartaal van 2022 te weinig besparing voor verzekeringsartsen op. “Onze inschatting is dat er in dit tempo nog minimaal vijf jaar nodig is om de werkvoorraad weg te werken.”

Ook Covid-19 laat zijn sporen na in de WIA-cijfers. Naar schatting 4% van de WIA-aanvragen over 2022 is direct of indirect Covid-19 gerelateerd. UWV laat daarom onderzoek doen naar de langdurige, blijvende effecten en mogelijke behandelingen van long covid.

Maar het effect van Covid-19 gaat verder dan long covid, is de overtuiging van Jasper. “De pandemie heeft nog steeds invloed op onze sociale contacten en ons werk. We vermoeden dat een deel van de toegenomen WIA-instroom komt door de pandemie.”

.

Voor Nationale-Nederlanden blijft Jasper de WIA-ontwikkelingen op de voet volgen. “Wij zien het als onze taak werkgevers en werknemers te ondersteunen en ontzorgen op het gebied van verzuim. Niet alleen met onze verzekeringsproducten, maar vooral ook met onze kennis, inzichten en dienstverlening.”

Ook de werkgever zelf kan bijdragen aan het voorkomen van langdurig verzuim. “Wees alert op signalen waaruit blijkt dat een werknemer niet lekker in zijn of haar vel zit. Ga in een vroeg stadium het gesprek aan met mensen die niet goed meekomen in het werk. Dat scheelt écht.”

Deel dit artikel