Wat werkgevers zeggen te doen aan verzuimpreventie, en wat werknemers ervaren, komt niet altijd overeen

Bijna 75% van de werkgevers voelt zich verantwoordelijk voor de psychische gezondheid van de werknemers. Toch ervaren werknemers die aandacht lang niet altijd. Dat blijkt uit onderzoek dat Markteffect voor ons deed onder ruim duizend werkgevers én duizend werknemers. Welke inzichten levert dit onderzoek nog meer op? Dat vertellen Sophie Kustermans van Markteffect en Thomas Slabbers van Nationale-Nederlanden.

Heb je het afgelopen jaar te maken gehad met (langdurig) verzuim van je werknemers? Zo ja, ging dat om lichamelijk of psychisch verzuim? En wat doe je als werkgever om je werknemers gezond te houden? Het is een greep uit de vragen van onderzoeksbureau Markteffect, die duizend werkgevers uit verschillende sectoren onlangs beantwoordden. Evenveel werknemers beantwoordden vragen over hun fysieke en mentale gezondheid, eventuele verzuimoorzaken en de verzuimpreventie op hun werkplek.

“Psychische klachten zijn nog steeds een belangrijke reden voor verzuim.” Met die vaststelling begint Research Consultant Sophie Kustermans, die het onderzoek uitvoerde. “Zo’n 44% van de werkgevers had afgelopen jaar te maken met middellang of langdurig verzuim. In 32% van de gevallen kwam dat door privégerelateerde psychische klachten. In 24% van de gevallen was er sprake van werkgerelateerde psychische klachten. Al overlappen de twee ook vaak. In de toekomst nemen die klachten nog meer toe, verwachten werkgevers.”

Een verstoorde werk-privébalans en personeelstekort zijn volgens werkgevers en werknemers de belangrijkste oorzaken van psychische klachten. Sophie: “Werken, sporten, ouderschap, een sociaal leven: veel mensen vinden het lastig al hun taken te combineren. Werk en privé overlappen ook steeds meer, door alle technische mogelijkheden van nu. De combinatie van dat alles zorgt voor stress.”

Thomas Slabbers, directeur Expert Centre, is vanuit Nationale-Nederlanden betrokken bij het onderzoek. “Het mooie aan dit onderzoek is dat we de reacties van werkgevers en werknemers goed kunnen vergelijken. Als je alleen vraagt wat werkgevers doen om verzuim te voorkomen, weet je nog niet of dat ook echt gebeurt.”

En wat blijkt? De ervaringen van werknemers en werkgevers lopen behoorlijk uiteen. “Wat werkgevers zeggen te doen aan verzuimpreventie, en wat werknemers ervaren, komt vaak niet overeen”, licht Sophie toe. “Dat vind ik opvallend. Maar liefst een kwart van de werknemers zegt dat de werkgever helemaal niets doet om zijn of haar mensen fit en gezond te houden. Van de werkgevers vindt maar 5% dat.”

Bij de vorige meting, in november 2022, gaf nog één op de vijf werknemers aan dat hun werkgever niets doet. Sophie: “Het zou kunnen dat corona werkgevers de afgelopen jaren stimuleerde om meer te doen aan verzuimpreventie. En dat de aandacht nu wegzakt.”

Het onderzoek vroeg ook naar de interventies die werkgevers inzetten om verzuim te voorkomen. Bied je gezond eten aan? Kan je werknemer bij jou sporten? En praat je met je werknemer over de thuissituatie of financiële situatie? Ook hierover verschillen de twee groepen van mening.

Zo zegt 20% van de werkgevers gezond eten aan te bieden, terwijl slechts 14% van de werknemers dat ook ervaart. En waar 48% van de werkgevers aandacht zegt te besteden aan een fijne sfeer op het werk, geeft maar 28% van de werknemers aan dat hun werkgever dat doet.

Wat de kloof tussen de ervaringen van werknemers en werkgevers verklaart? Zijn de middelen er wel, maar wordt er weinig over gecommuniceerd? Of geven werkgevers sociaal-wenselijke antwoorden? Moeilijk te zeggen, vinden Thomas en Sophie.

Thomas: “Het hangt er ook vanaf wat je verstaat onder preventiemiddelen. Hang je een poster op in de lift over het belang van een goed gesprek? En denk je dan als werkgever: zo, dat heb ik weer afgevinkt? Of maak je daadwerkelijk tijd vrij om een wandeling te maken met je individuele werknemers? En luister je dan echt?”

Zo’n 95% van de werkgevers zegt dat hij of zij het gesprek met werknemers aangaat over de mentale gezondheid. Volgens werknemers doet maar 60% van de werkgevers dat. Ruim 30% van de werknemers vindt dat de werkgever te weinig tijd vrijmaakt voor een-op-een-gesprekken. “De waarheid ligt ergens in het midden”, denkt Thomas. “Waar het om gaat, is dat beide partijen vergelijkbare behoeften hebben. Maar elkaar nog niet genoeg weten te vinden.”

Waarom vinden werkgevers het zo lastig het gesprek aan te gaan over mentale gezondheid? Als redenen gaven ze bijvoorbeeld dat ze niet weten of de werknemer het prettig vindt erover te praten. Dat ze niet goed weten wat ze wel en niet mogen vragen. Of dat ze zich niet willen opdringen. “Begrijpelijk, maar best zonde”, zegt Sophie. “Want het blijkt dus dat werknemers het vaak wel degelijk waarderen als een werkgever naar hun gezondheid vraagt.”

“Als werknemers ziek zijn gelden inderdaad veel regels over wat je als werkgever mag vragen”, vult Thomas aan. “Maar aan je gezonde werknemer kun je altijd de simpele open vragen stellen: ‘Is er iets wat je wilt delen?’ of ‘Kan ik je ergens mee helpen om je gezondheid te verbeteren?’

Ook werknemers vinden het moeilijk het gesprek aan te gaan. En de werkgever om hulp te vragen om fit en vitaal te blijven. Bijvoorbeeld omdat ze liever niet op het werk over hun mentale of fysieke gezondheid praten. Of omdat ze de werkgever daar niet de geschikte persoon voor vinden. Ook opvallend: 22% van de werknemers vindt de relatie met de werkgever niet goed genoeg om het gesprek aan te gaan.

Een deel van de oplossing voor verzuim zit dus in het verbeteren van die relatie, volgens Sophie. “Dat is echt een kwestie van tijd investeren. Tuurlijk heb je niet met iedereen dezelfde klik. Soms moet je wat harder je best doen. Maar dat is sowieso de moeite waard. Want als je je werknemer beter leert kennen, signaleer je het ook sneller als het minder goed gaat. En dan kun je langdurig verzuim voorkomen.”

Het praten over mentale gezondheid is een gedeelde verantwoordelijkheid, vinden de meeste werkgevers en werknemers. Vooral werknemers onder de 35 jaar onderschrijven deze stelling. Ook Thomas is het hier grondig mee eens. “Het heeft geen zin naar elkaar te blijven wijzen. Uiteindelijk ligt de oplossing in het midden. Werkgevers en werknemers zijn allebei aan zet.”

Een veilige sfeer op de werkvloer is volgens Sophie een absolute voorwaarde. “Zodat werknemers het gesprek ook aan durven gaan.” Als werkgever kun je er ook voor kiezen iemand anders het gesprek te laten voeren met je werknemers, als je dat zelf lastig vindt. Zoals een vertrouwenspersoon of HR-medewerker.

Ook Nationale-Nederlanden kan helpen. Bijvoorbeeld met het nieuwe preventiepakket voor mkb’ers, met daarin praktische interventies, zoals een preventiecoach voor jou en mentale ondersteuning voor je werknemers. Maar ook door het onderwerp mentale gezondheid te blijven aankaarten. En praktische tips te geven voor het voeren van zo’n gesprek. Lees bijvoorbeeld het interview met luisterexpert Corine Jansen of de do’s en don’ts voor een goed gesprek van praktisch filosoof Elke Wiss.

Een one-size-fits-all-oplossing voor verzuim is er niet, benadrukt Thomas tot slot. “Elke organisatie is anders, elk bedrijf is anders, elke leidinggevende is anders en elke werknemer ook. Daarom is het zo belangrijk het gesprek aan te gaan met individuele werknemers. Alleen dan weet je hoe je iemand kunt helpen. Oprechte aandacht heeft altijd effect, denk ik.”

Deel dit artikel