WIA-expert Jasper Broers kan het niet mooier maken dan het is. De UWV-cijfers zien er niet goed uit. Bijna alle seinen in het jaarverslag over 2024 staan op rood. Dat begint al bij de 42e weekmelding.

“Dat is het moment dat een werkgever de werknemer aanmeldt bij UWV. Het zegt iets over de werknemers die mogelijk 104 weken ziek blijven. En zich dan aanmelden voor een WIA-uitkering.

We zien in 2024 een stijging van de 42^e weekmeldingen met 5,7%. Wat opvalt bij deze 42e weekmeldingen zijn de leeftijdscategorieën tot 25 jaar en van 25 tot 35 jaar. Daar zijn de meldingen toegenomen met respectievelijk 8,7% en 7,8%.

Vooral over die jongeren – de groep tot 25 jaar – maken we ons grote zorgen. Die zijn nog niet lang aan het werk en zijn nu al negen maanden ziek. Dat vind ik heel verontrustend, want we hebben ze nog veertig jaar nodig op de arbeidsmarkt.”

“Om te beginnen de hoogte van die stijging. Die is maar liefst 10%. Over 2024 komt het aantal WIA-aanvragen uit op 93.000. Dat is hoger dan ooit. In Nederland zijn er sinds de invoering van de WIA nog nooit zoveel uitkeringen voor arbeidsongeschiktheid aangevraagd. Ook hier valt op dat jongeren naar verhouding vaker een WIA-uitkering aanvragen dan werknemers in andere leeftijdscategorieën.”

“Daar heb je gelijk in. De beroepsbevolking groeit met zo’n 1,5% per jaar. Maar alsnog is de stijging opvallend. Want de WIA-aanvragen groeien een stuk harder dan het aantal werkende Nederlanders. Het aantal afgehandelde aanvragen steeg trouwens wel met 9%. UWV doet dus z’n best. Maar kan de stijging van de WIA-aanvragen niet bijhouden.”

“We zien drie belangrijke oorzaken voor de WGA-instroom. Psychische klachten spelen een belangrijke rol. Daar zien we al jaren een stijging. Dan moet je denken aan een hogere ervaren werkdruk en de werk-privébalans. Bij klachten aan het bewegingsapparaat – de fysieke klachten – zijn de cijfers stabiel. Dan is er nog een aparte groep klachten aan het ‘ademhalingsapparaat’. Die zijn bijna drie keer zo hoog als in 2019. We denken dat deze klachten vooral te maken hebben met long covid.”

Click to edit...

“In veel opzichten zitten de cijfers van vrouwen en mannen dicht bij elkaar. Binnen de beroepsbevolking is het aandeel van vrouwen en mannen in Nederland bijna gelijk. En ook bij de IVA-toekenning is er weinig verschil. Maar het aantal toegekende WGA-uitkeringen aan vrouwen is een stuk hoger dan aan mannen. Bij vrouwen is dat 65%, bij mannen 35%.”

“Dat komt waarschijnlijk vooral omdat er meer vrouwen in de zorg werken. De sector gezondheidszorg heeft het grootste aantal werknemers. Daar zien we veel meer long covid-klachten. Dat is ook te begrijpen, omdat zij veel werden blootgesteld aan corona tijdens de pandemie. Omdat het langetermijneffect van long covid-klachten onduidelijk is, zien we hier vooral de WGA-uitkering.

Vanuit Nationale-Nederlanden roepen we op om meer long covid-onderzoek te doen. Wat zijn de klachten bij long covid? Hoe lang duren ze? En hoe kunnen we die klachten het beste behandelen? Gelukkig zien we dat de overheid dit serieus neemt met het oprichten van onderzoekscentra.”

“Een verzekeringsarts van UWV voert een sociaal-medische beoordeling uit. En daar zien we inderdaad een toename. UWV werkt steeds efficiënter. Die toename komt door procesverbeteringen binnen de sociaal-medische centra.

Verder stijgt het aantal verkorte WIA-beoordelingen. Dat zijn de beoordelingen van 60-plussers. En de praktische beoordelingen van arbeidsongeschikte werknemers die nog wel werken. De arbeidsdeskundige bepaalt hier de mate van arbeidsongeschiktheid. Dit bespaart inzet van verzekeringsartsen van UWV.”

“We hadden inderdaad verwacht dat door al die maatregelen de werkvoorraad zou krimpen. Maar dat is niet gebeurd. Integendeel zelfs. In 2024 is de werkvoorraad gegroeid met 3%. Dus hier kan UWV de groei in WIA-aanvragen niet bijhouden.”

“De afgehandelde herbeoordelingen door UWV blijven ongeveer gelijk. Dat verbaast ons, omdat meer mensen een WGA-uitkering ontvangen. Met meer mensen verwacht je ook meer veranderingen in hun gezondheidssituatie.”

“Arbeidsongeschiktheid staat niet stil, maar is altijd in beweging. Klachten kunnen toenemen, afnemen of zelfs verdwijnen. Op dit moment moeten mensen soms meer dan een jaar wachten op zo’n herbeoordeling. Dat betekent dat ze mogelijk een uitkering krijgen die niet past bij hun medische situatie. Dat is vervelend voor de werknemer én voor de werkgever.”

“Dat klopt inderdaad. UWV staat dit jaar voor heel grote uitdagingen. Er zijn rekenfouten gemaakt bij de toekenning van WIA-uitkeringen. Maar liefst 48.000 uitkeringen moeten handmatig opnieuw worden berekend. Dossier voor dossier.

En dan is er de uitspraak van de rechter over de ‘loonloze’ tijdvakken. Dat gaat over werknemers in de WIA die vóór ze ziek werden maar een deel van het jaar hadden gewerkt. Die uitkeringen moet UWV van de rechter aanpassen. Dit gaat om bijna 26.000 uitkeringen. UWV heeft een herstelplan opgesteld en veel capaciteit vrijgemaakt. Dat wordt een enorme operatie.”

“Deze hersteloperatie gaat invloed hebben op de uitvoering van de WIA. Dat kan niet anders. De kwaliteit en snelheid waarmee UWV zijn werk doet, komt nog meer onder druk te staan.”

“In de voorjaarsnota staan twee voorstellen van de commissie Octas. De eerste is om door te gaan met de praktische beoordelingen. Daarnaast het voorstel dat het advies van de bedrijfsarts in het re-integratieverslag (RIV-toets) leidend is. In juni 2025 verwachten we van de minister meer duidelijkheid over de aanbevelingen. Dan zullen we zien welke keuzes de regering maakt. Natuurlijk houden we adviseurs en onze klanten daarvan op de hoogte.”

Lees ook de visie van directeur Inkomen Collectief Igno Schings en beleidsadviseur sociale zekerheid Anna-Marie Beerda op de voorstellen van de commissie Octas.

“Als we niets doen, verwacht ik dat er steeds meer jonge werknemers langdurig ziek of zelfs arbeidsongeschikt worden. We kunnen het ons als samenleving niet veroorloven dat werknemers al zo jong langs de zijlijn komen te staan. Daarbij verwachten we ook een toename van de WIA-instroom door het opnieuw invoeren van de vereenvoudigde beoordeling voor 60-plussers per 1 september 2025. Het is zorgelijk, zeker gezien de krapte op de arbeidsmarkt.

Daarom doe ik een oproep aan werkend Nederland. Werknemers, werkgevers, overheid, adviseurs en verzekeraars: langdurig ziekteverzuim voorkomen is belangrijker dan ooit. Daar helpen we graag bij.”

Deel dit artikel